Dom Ariański w Pińczowie 13 lipca 2024 roku

Pińczów, miasto na południu województwa świętokrzyskiego, na Ponidziu, to prawdziwa perełka turystyczna regionu. Pisałam Wam już wcześniej o Muzeum Regionalnym - warto wrócić do lektury tego tekstu, żeby dowiedzieć się, dlaczego Pińczów związany był z reformacją (https://dariipodroze.blogspot.com/2024/09/muzeum-regionalne-w-pinczowie-13-lipca.html). Dziś chciałabym natomiast przybliżyć architekturę i historię budynku określanego "Domem Ariańskim".

Budynek znajduje się kilkaset metrów od Rynku, w miejscu zwanym "rynkiem mirowskim" od Mirowa, dziś części Pińczowa, niegdyś sąsiedniej miejscowości.

Dom powstał w XVI lub na początku XVII wieku. Reprezentuje styl renesansowy i jest to jedyna przetrwała do dziś budowla renesansowa w mieście, a także jedna z nielicznych typowych dla renesansu w regionie.

Bez wątpienia budynek przypomina nieco styl włoski - nic dziwnego, bowiem ówcześni reformatorzy czerpali inspiracje także z Włoch, polscy królowie bywali we Włoszech i przywozili stamtąd "nowinki".

Na uwagę zasługuje kamienna okładzina fasady zwana rustyką. Takie kamienne okładziny obejrzeć można na wielu budynkach w Pińczowie, być może wzorowano się właśnie na najstarszym domu.

Nad drzwiami frontowymi i pod niektórymi oknami wyryto w kamiennych portalach inskrypcje po łacinie, które można przetłumaczyć na "Błogosław, Panie, temu domowi i wszystkim jego mieszkańcom", "Jeśli uczciwość cię pociąga, bądź tu cnotliwy", "Bo potwór został pokonany przez Herkulesa" i "A Cerber został uśpiony przez Eneasza dobrym kąskiem". Widać inspiracje światem antycznym oraz można wyciągnąć wnioski, jakimi wartościami kierowali się protestanci.

Historycy nie są zgodni co do przeznaczenia budowli. Niegdyś zwano ją drukarnią ariańską, ale wiadomo już na pewno, że znajdowała się ona gdzie indziej. Być może dom stanowił mieszkanie wójta, być może był łaźnią - nie wiadomo.

Dom Ariański został niedawno przepięknie odnowiony z zachowaniem renesansowego charakteru. Dziś wewnątrz znajduje się ekspozycja Muzeum Regionalnego, które budynkiem zarządza. To właśnie w Muzeum kupuje się niedrogie bilety do Domu Ariańskiego i to właśnie pracownicy Muzeum Dom otwierają i przybliżają wciąż tajemniczą i zagadkową jego historię. Podczas mojej wizyty prezentowano wystawę ludowych instrumentów muzycznych.