Podziemia Opatowskie 31 maja 2024 roku

Zwiedzanie Opatowa, miasta niewielkiego rozmiarem, ale cennego pod względem architektury, zabytków i historii, położonego na wschodzie województwa świętokrzyskiego, warto rozpocząć od Podziemi Opatowskich:

Wejście do Podziemi znajduje się w samym Rynku, więc traficie tu bez problemu.

Podziemna Trasa Turystyczna powstała w 1984 roku, a niedawno przeszła renowację. Obecnie wejście jest bardzo schludne i nowoczesne:

Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikami - i to bardzo dobrze, ponieważ dzięki przewodnikom możemy w przyjemny sposób poznać walory zabytku - i trwa około 45 minut. W tym czasie pokonuje się trasę mierzącą ok. 500 metrów, a największa głębokość, na jaką się schodzi, wynosi prawie 15 metrów pod poziomem Rynku. Ze względu na głębokość w Podziemiach panuje stała temperatura wynosząca około 10 stopni Celsjusza - idealnie na letnie upały!

Podziemia Opatowskie to w rzeczywistości połączone ze sobą korytarzami dawne piwnice kupieckie. Miasto w dobie średniowiecza prężnie się rozwijało, leżało przy głównych europejskich szlakach handlowych i mieszczanom dość szybko zaczęło brakować przestrzeni dla potrzeb przechowywania towarów. Co więcej towary organiczne: mięso, ryby, wino, jarzyny czy owoce wymagały chłodu, a przecież lodówek jeszcze długo nie znano.

Zaczęto zatem drążyć coraz głębsze piwnice poniżej śródmiejskich kamienic. Ułatwiał to less, na którym Opatów leży, a to materiał podatny.

Opatów po II wojnie światowej znacznie się wyludnił, mieszkańcy-Żydzi zostali zgładzeni, inni wyjeżdżali do większych miast za pracą, przez co nieużywane piwnice zaczęły się zapadać, a w następnej kolejności także bruk i puste budynki na powierzchni. W II połowie XX wieku poproszono górników z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie o pomoc w zabezpieczeniu korytarzy, a od tego do wytyczenia Trasy Turystycznej był już tylko krok. Jedna z wystaw na Trasie poświęcona jest właśnie górnikom z AGH:

A co jeszcze można obejrzeć w Podziemiach? Znajdziemy tu ekspozycję dotyczącą powstania osady w czasach jeszcze przedchrześcijańskich. Grodzisko zwane Żmigrodem - późniejszy Opatów - datowane jest na X-XI wiek, ale w czasie prac archeologicznych znaleziono naczynia ceramiczne sięgające neolitu i epoki brązu!

Poznać można także historię średniowiecza, kiedy to Opatów był miejscowością należącą do Kościoła, a konkretnie biskupów lubuskich (podobnie jak Kielce były miastem biskupów krakowskich). Na przełomie XIII i XIV wieku Opatów zyskał prawa miejskie, miasto ulokowano na prawie magdeburskim.

Od XV wieku Opatów był miejscem zjazdów sejmików województwa sandomierskiego, i to aż do końca XVIII wieku i rozbiorów Polski. W XV wieku miasto od Kościoła odkupił kanclerz wielki koronny Krzysztof Szydłowiecki. 

On zlecił ogrodzenie miasta murami z bramami wjazdowymi umożliwiającymi pobieranie cła, do dziś przetrwała Brama Warszawska. W Podziemiach można obejrzeć makiety pozostałych.

Dalej właścicielami Opatowa były najzamożniejsze rody magnackie: Tarnowscy, Lubomirscy, Potoccy.

Do II wojny światowej znaczną część populacji Opatowa stanowili Żydzi, więc im także zadedykowano jedną z wystaw na Trasie:

A w czasie II wojny światowej Podziemia służyły żołnierzom:

Podsumowując: zdecydowanie polecam zwiedzenie Podziemi Opatowskich! Atrakcja ta przypadnie do gustu zarówno dzieciom, jak i dorosłym. Bilet normalny kosztuje w szczycie sezonu 25 zł. Zwiedzaniem zarządza Powiatowe Centrum Kultury, Turystyki i Rekreacji w Opatowie, więc w wejściu znajdziecie dobrze wyposażony sklep z przewodnikami, pamiątkami, jest też toaleta.

Warto jeszcze wspomnieć, że bardzo podobna historia towarzyszyła powstaniu Podziemnej Trasy Turystycznej w Sandomierzu (https://dariipodroze.blogspot.com/2023/08/podziemna-trasa-turystyczna-w.html).